Purvakarma: Arınmaya Hazırlık Protokolleri
Gerçek arınma operasyonu başlamadan önce, vücudun toksinlerden kurtulmasını teşvik etmek için reçetelendirilmiş yöntemlerle vücudu hazırlamak gerekir. Bu iki işleme Snehan ve Svedana adı verilir.
Snehan yağ ile yapılan bir çeşit masajdır. Toksinlerin sindirim sistemine doğru hareket etmesine yardımcı olan bu özel masaj tekniği tüm vücuda uygulanır. Bu özel medikal yağlar ile yapılan masaj hem yüzeydeki, hem de derin dokuları yumuşak ve esnek hale getirirken, merkezi sinir sistemini beslemeye ve stres yükünü de ortadan kaldırmaya yardımcı olur. Snehan terapisi üç ile yedi gün süreyle gündelik olarak uygulanır.
Svedana terlemedir ve Snehan’dan sonra uygulanır. Fizyolojideki toksin yükü bağını çözmek için uygulanan buharı oluşturan suya özel bir medikal bitki karışımı eklenir. Svedana terapisi toksinleri adeta sıvılaştırırarak çözer ve mide-bağırsak sistemi içine doğru hareketini artırır.
Snehan ve Svedana’nın uygulanmasından itibaren üç ile yedi gün sonra, doşalar "olgunlaşmış" hale gelirler. Sonrasında bireyin bünyesine (prakruti) ve yaşadığı düzensizliğe (vikruti) göre belirli Panchakarma protokollerine geçilir.
Beş Temel Shodana: Ana Arındırma Protokolleri
I. Vamana: Tedavisel Kusma Terapisi
II. Virechan: Boşaltma Terapisi
III. Basti: Lavman Terapisi (enema)
IV. Nasya: Burun ve Sinüsler yoluyla Toksin Tahliyesi Terapisi
V. Rakta Moksha: Kan Detoksifikasyon Terapileri
1. Protokol Vamana: Kusma Terapisi
Tekrarlanan bronşit, soğuk algınlığı, öksürük ve astıma neden olacak şekilde akciğerlerde birikim ve tıkanıklık varsa, Ayurvedik tedavi aşırı balgama (mukus) neden olan kapha doşayı fazlalığını tahliye etmek için kusturma terapisi (vamana) öngörür. Çoğu zaman bu uygulama birikmiş doşanın yanı sıra akciğer ve midenin kapha doşa alanlarında tutulmuş olan bastırılmış ve metabolize olmamış duyguları da bilinçaltından direk açığa çıkararak, tahliye eder. Birikmiş mukus fizyolojiden atılır atılmaz hasta kendini oldukça rahatlamış hisseder. Bu uygulama sonrasında söz konusu tıkanıklık, hırıltı ve nefes darlığı kaybolur ve sinüsler açık hale gelir. Tedavisel kusma; kronik astım, diyabet, kronik soğuk algınlığı, lenfatik drenaj sistemindeki tıkanıklıklar, kronik hazımsızlık ve ödem oluşumları içinde oldukça etkilidir.
Vamana terapisini takiben istirahat, oruç, bazı bitkisel karışımların dumanlarını burun ve ağız kanalıyla içe çekmek önerilmekte olup, özellikle fizyolojinin doğal arındırma ihtiyaçları olan idrara çıkma, dışkı, gaz, hapşırma, öksürük gibi doğal dürtülerini kesinlikle bastırmaması ve anında gidermesi çok önemlidir. Eğer Vamana düzgün uygulanmışsa, kişi akciğerlerde rahatlama hisseder ve çok daha rahat nefes alabilir, göğsünde hafiflik oluşur, net düşünme, berrak bir ses, ve dengede bir iştaha kavuşur ve o bölgedeki toksin yükünün yarattığı tüm tıkanıklık belirtileri kaybolur.
2. Protokol Virechan: Boşaltma Terapisi
Safra kesesi, karaciğer ve ince bağırsakta aşırı safra yani pitta doşa salgılanıp biriktiğinde, ciltte döküntüler, cilt iltihabı, akne, kronik ateş atakları, safra kusması, mide bulantısı ve sarılık semptomları ortaya çıkma eğilimini gösterir. Ayurveda literatürü bu durumlarda tedavisel boşaltma veya tedavisel müshil (laksatif) uygulanmasını önerir. Bu boşaltıcılar vücutta safra rahatsızlığına neden olan aşırı pitta’nın yatıştırılmasına yardımcı olur. Aslında boşaltıcılar aşırı pitta sorununu tamamıyla tedavi edebilir. Bu boşaltıcı tedaviler uygulandığında kişi baskın bünye tipini (doşasını) yükseltecek veya üç mizacın (doşanın) dengesinin bozulmasına neden olan gıdaları yememelidir.
3. Protokol Basti: LavmanTerapisi (Enema)
Vata doşanın hakim olduğu bölge kolon yani kalın bağırsaklardır. Ayurvedik Basti (enema-lavman) susam yağı ve bazı bitkisel preparatlar içeren sıvı bazlı bitkisel karışımların rektum içine uygulanmasını içerir.
Basti terapisi vata doşa düzensizliklerinin en etkili tedavi protokolüdür ve öngörülen tedavi sürecinde birkaç lavman uygulaması gerekebilir. Bu terapi kabızlık, karında şişkinlik, kronik ateş, soğuk algınlığı, cinsel bozukluklar, böbrek taşları, kalp ağrısı, sırt ağrısı, siyatik ve eklemlerdeki diğer ağrıları gidermekte çok etkilidir. Ayrıca kireçlenme, romatizma, gut hastalığı, kas spazmları ve kronik baş ağrısı gibi diğer birçok vata düzensizlikleri de basti ile tedavi edilebilir.
Vata doşa düzensizlikleri tüm hastalıkların oluşumunda çok aktiftir. Eğer vata doşa basti terapileri aracılığıyla kontrol edilebilirse, hastalıkların büyük çoğunluğunun temel nedenine ulaşmada büyük bir yol kat edilmiş olunur. Vata doşa dengesizliği tüm fizyolojideki hastalıkların ortaya çıkmasında birincil etkendir. Vata doşa dışkı, idrar, safra ve diğer atıkların atılmasını veya içeride tutunmasını sağlayan kuvvettir. Vata doşa ama merkezi esas olarak kalın bağırsakta bulunur, ancak kemik dokusu da (asthi dhatu) vata doşanın bir yerleşim alanıdır. Bu nedenle rektal olarak uygulanan ilaç karışımı kemik dokusuna da etki etmektedir. Kalın bağırsağın mukoza zarı, kemikleri besleyen kemik dış zarı ile ilişkilidir. Bu nedenle rektal olarak (makattan) verilen ilaç kemikler gibi çok derin dokulara kadar etki eder ve vata düzensizliklerini dengeleyerek, iyileştirir.
Yazının devamı için tıklayın.
Dr. Vasant Lad, B.A.M.&S., M.A.Sc. | (Ayurveda Tıbbı ve Cerrahisi Yüksek Lisans Diploması)