Gerçek arınma operasyonu başlamadan önce, vücudun toksinlerden kurtulmasını teşvik etmek için reçetelendirilmiş yöntemlerle vücudu hazırlamak gerekir.
Ayurveda’nın derin arınma sistemi Panchakarma; bedenin toksinlerden arınmasını, zihnin berraklaşmasını ve dengenin yeniden kurulmasını hedefleyen, hekim rehberliğinde yürütülen bir süreçtir. Bu ilk bölümde, arınmaya hazırlık aşaması Purvakarma ile beş temel Shodana protokolünün genel çerçevesini ve ilk üç protokolün (Vamana, Virechana, Basti) temelini ele alıyoruz.
Purvakarma: Arınmaya Hazırlık Protokolleri
Gerçek arınma başlamadan önce, vücudun toksinlerden kurtulmasını teşvik eden iki hazırlık işlemi uygulanır: Snehan ve Svedana.
Snehan, özel medikal yağlarla yapılan bütünsel bir masajdır. Toksinlerin sindirim sistemine doğru hareket etmesini destekler; yüzey ve derin dokuları yumuşatır, merkezi sinir sistemini besleyerek stres yükünü azaltır. Genellikle 3–7 gün boyunca günlük olarak uygulanır.
Svedana, Snehan’dan sonra gelen terleme protokolüdür. Bitkisel karışımlarla zenginleştirilen buhar, toksinlerin bağlarını çözer, sıvılaştırarak mide–bağırsak sistemine doğru hareketini hızlandırır.
Beş Temel Shodana: Ana Arındırma Protokolleri
- I. Vamana: Tedavisel kusma terapisi
- II. Virechana: Boşaltma (laksatif) terapisi
- III. Basti: Lavman (enema) terapisi
- IV. Nasya: Burun ve sinüsler yoluyla tahliye
- V. Rakta Moksha: Kan detoksifikasyon terapileri
Snehan ve Svedana’nın uygulanmasından itibaren 3–7 gün sonra doşalar “olgunlaşır” ve bireyin prakruti (bünye) ve vikruti (düzensizlik) durumuna göre uygun Shodana protokolüne geçilir.
1. Protokol – Vamana: Kusma Terapisi
Akciğerlerde birikim ve tıkanıklık söz konusu olduğunda (tekrarlayan bronşit, soğuk algınlığı, öksürük, astım gibi) kapha doşa fazlasını tahliye etmek için Vamana uygulanır. Bu süreç, birikmiş mukusun yanı sıra bastırılmış ve metabolize olmamış duyguların da yüzeye çıkmasına yardımcı olabilir.
Uygulama sonrası hastada göğüste hafifleme, sinüslerde açıklık, daha rahat nefes alma, net düşünme ve dengeli iştah gibi etkiler gözlenebilir. Takiben istirahat, uygun diyet, bitkisel duman inhalasyonları ve bedenin doğal dürtülerini bastırmama tavsiye edilir.
2. Protokol – Virechana: Boşaltma Terapisi
Safra kesesi, karaciğer ve ince bağırsakta pitta fazlalığı oluştuğunda (cilt döküntüleri, inflamasyon, akne, ateş atakları, mide bulantısı vb.) Virechana önerilir. Tedavisel laksatifler, aşırı pitta’yı yatıştırarak dengeyi kurar.
Uygulama sürecinde kişinin bünye tipini artıran veya doşa dengesini bozabilecek gıdalardan kaçınması esastır.
3. Protokol – Basti: Lavman Terapisi (Enema)
Vata doşanın merkezi kolon (kalın bağırsak) olduğundan, Basti vata düzensizlikleri için birincil tedavidir. Susam yağı ve bitkisel preparatlarla hazırlanan sıvı karışımlar rektal yoldan uygulanır.
Kabızlık, karında şişkinlik, kronik ateş/soğuk algınlığı, bazı ağrı ve eklem problemleri, kas spazmları ve kronik baş ağrısı gibi vata kökenli durumlarda etkilidir. Kolon mukozası ile kemik dokusunu besleyen zar arasındaki ilişki nedeniyle rektal uygulamalar derin dokulara kadar etki edebilir.