Son yıllarda adını çokça duymaya başladık. Nereden çıktı bu telomerler?
Telomer, hücre çekirdeği içinde bulunan kromozomların uç kısımlarındaki, DNA proteinlerinden oluşan koruyucu başlıklara verilen isim. Telomerlerin boyu kronolojik yaşa bağlı olarak her hücre yenilenmesinde kısalır çünkü ölen hücrenin yerine gelecek olan yeni hücrenin oluşturulması için telomerden bir parça kullanılır. Böylece kronolojik olarak yaş alırken kromozomlarımızın ucundaki telomer isimli koruyucu başlıklar da kısalarak, tükenir ve hücrenin kendini yenilemesine yetecek uzunlukta telomer kalmayınca, yaşlılık emareleri oldukça hızlı bir şekilde kendini gösterir, yani yaşlanmaya başlanır.
Son yıllarda bu kadar çok adını duyma sebebimiz ise bilim dünyası telomerlerin kronolojik olarak yaş alırken dahi uzayabileceğini bilmiyordu ve bu ihtimali değerlendirmeye almamışlardı. Halbuki 2009 yılında Prof. Dr. Elisabeth Blackburn, telomerlerin bakımını yapan telomeraz enziminin hangi yaşta olursanız olun, sağlıklı bir yaşam tarzı ile ölene kadar salgılanabileceğini ispatladı. Bu klinik araştırma neticeleri ile de Carol W. Greider ve Jack W. Szostak ile birlikte Nobel Tıp Ödülü'nü kazandı.
Dolayısı ile kronolojik yaştan bağımsız olarak biyolojik yaşça genç kalmanın en temel belirleyicilerinden olan telomerlerimizin dengeli bir şekilde uzaması ve uzun ömürlü olmasının aslında bizim elimizde olduğu ispatlandı. Bu bilginin hepimizin hayatında çok güçlü bir dönüştürme etkisi var elbette, o yüzden bu konuyu sık sık duyar olduk. Yani bu bilgi bize genlerimizin kaderimiz olmadığını söylüyor.
Bu konuyu daha iyi anlamak için neler bilmemiz çok önemli?
Bu konunun can alıcı noktası, Dr. Blackburn ve ekibinin yıllardır yürüttüğü klinik araştırmalar çerçevesinde telomer uzunluğunu ve telomerlerin kısalma oranını etkileyen temel faktörlerin yaşam tarzı ve yaşanılan çevre olduğu kanıtlanmış olmasıdır.
Kalitesiz uyku, stres, hareketsiz bir yaşam, aşırı kilo, inflamasyona (fizyolojide mikro düzeyde iltihaplar, yangılar) yol açan ya da oksidatif stresi artıran karbonhidratlar, şekerli maddeler, işlem görmüş her türlü katı ve sıvı besin maddesi, asitli içecekler, yapay tatlandırıcılar, trans ve doymuş yağlar gibi ağırlıklı sağlıksız beslenme şekilleri, alkol, sigara, uyuşturucu, kötü havada solumak gibi yaşam tarzı seçimleri telomer boyunun uzamasını sağlayan telomeraz enziminin salgılanmasını baskılar. Böylece telomer uzayamaz ve otomatik olarak yaşlanmaya başlarız.
Herkesin telomer yaşı, biyolojik yaşı ile aynı değil öyle mi?
Elbette değil. Bu kişinin yaşamında ne kadar stres var ve stres yönetimi egzersizleri uyguluyor mu, uyku saatlerine dikkat ediyor mu, sağlıklı besleniyor mu, yaşamında sevgi ve şefkat barındırıyor mu, düzenli olarak hareket ediyor mu, beynini geliştirici etkinlikler yapıyor mu gibi yaşam tarzı seçimlerine göre değişiklik gösterir.
Telomer yaşımı nasıl hesaplarım?
Telomer yaşını hesaplamaktan ziyade telomer sağlığınızın ölçümlemesini hemen şimdi wellagingturkiye.com web adresimizden testi yaparak anında genel bir fikir sahibi olabilirsiniz.
Bunu laboratuvarda ölçümlemenin yolu var mı?
Elbette var, Türkiye de bu ölçümü yapan genetik laboratuarları mevcut. Fakat ben bunu öncelikli olarak önermiyorum. Bunu da örnek olarak öyle açıklıyorum; Sigara içmenin sağlığınıza zararlı olduğunu bilmek için, akciğer röntgeni çektirmenize gerek var mı?
Siz telomer boyunuzu bilseniz de, bilmesenizde gün boyunca kendiniz için yaptığınız bir çok seçimin epigenetiğiniz üzerinde ve telomerleriniz üzerinde ciddi bir etkisi olduğunu artık biliyorsunuz.
Son kitabım Genleriniz Kaderiniz Değildir’i işte bu yüzden yazdım. Günlük rutinlerin yaşamınızı dönüştürücü etkilerini bilin ve bu rutinleri kolaylıkla yaşamınıza entegre ederek, sağlıklı ve mutlu yaş alma yani wellaging sürecinizi başlatın diye. Çünkü sağlıklı ve mutlu yaş almak tüm insanların doğum hakkıdır.
Telomer sağlığımızı bilmek neden önemli?
Telomer sağlığını bilmek bu yaşamdaki en iyi versiyonuna ulaşmak isteyenler için çok temel bir kriterdir. Çünkü bedenimiz sabit bir yapıtaşı değildir, adeta bir nehir gibi sürekli değişen ve dönüşen bir süreçtir. Bedenimizdeki atomların, yani hücrelerin %98’i her 1 yıl içinde komple yenilenmektedir.
Mesela tüm organların yenilenme süreçleri farklıdır:
- Mide zarı her 5 günde
- Derimiz her 30 günde
- Karaciğerimiz her 6 haftada
- Saçımız her 30 günde
- Beyin hücre ve dokuları her 60 günde
- İdrar torbası her 49 günde
- İskeletimiz her 3 ayda bir yenilenmektedir.
Yani şu anda dün sahip olduğunuz bedene sahip değilsiniz. Özetle bir yıl boyunca bedeniniz ve zihniniz için yapacağınız bilinçli seçimler neticesinde yepyeni bir insan olmak hiç de ütopik değildir. 
Şu andan itibaren telomerlerime daha iyi davranmak bana ne kazandırır?
Telomerleri uzatan telomeraz enzimi salgısının sürekli olarak salgılanmasını sağlamak kendimizi her anlamda çok daha iyi, mutlu, sağlıklı, enerjik, mutlu, dengede ve güzel hissetmemizi sağlar.
Mesela yaşınızdan bağımsız olarak güzel ve elastik bir cilde, enerjik ve fit bir bedene, dingin ve berrak bir zihne sahip olursunuz. Kendinizi belki de 10 yıl önceden çok daha iyi ve güzel hissetmeye başlarsınız. Hormon sağlığınızda yaşınızdan bağımsız olarak hep dengede olur. Çünkü telomer sağlığı için genel olarak sağlıklı yaşam kriterlerini hayatınıza entegre etmişsinizdir ve bunlar tüm yaşamınızı aynı şekilde olumlu olarak etkiler.
Bunun için neler yapmalıyım?
3 aylık kapsamlı bir yaşam değişikliği sonrasında telomerlerin yaklaşık %30 oranında uzadığı tespit edilmiş. Bu yaşam tarzı değişikliğindeki başrol oyuncuları ise;
1. Uyku Düzeni
2. Meditasyon
3. Hareket
4. Duygusal Denge ve İyilik Hali
5. Beslenme
Genleriniz Kaderiniz Değildir kitabımda bu konuları çok detaylı olarak anlattım ve oldukça zengin öneri listeleri, uygulama ve tarifler paylaştım.
Telomerlerin boyu ve genetik ilişkisi nedir?
Çok stresli bir hamilelik yaşamış bir anne adayının bebeğinin telomer boyları daha ana rahmindeyken kısalmaya başlıyor. Yani huzurlu ve mutlu bir hamilelik süreci bebeğin telomer boyunu daha dünyaya adım atmadan önce etkilemeye başlıyor.
Hareket, uyku, beslenme tamam da.. Meditasyon deyince çok uzak bir fikir gibi bulanlar ya da "Ben yapamam" diyenler oluyor. Ne demek istersiniz?
Bende bu derin şifa teknolojisi ile tanışmadan önce aynen böyle düşünenlerdendim. Hayatta hiç birşeyi asla ben yapmam veya yapamam dememek lazım.Yaşam kocaman, engin bir deneyim macerası...
Meditasyon bilimadamları tarafından yüzyılımızda yan etkisi olmayan, en etkili stres yönetim tekniği olarak belirtiliyor. Meditasyonla ilgili ülkemizde çok fazla bilgi kirliliği var. Meditasyon bilimsel bir zihni dinlendirme tekniğidir. İnanç sistemleriyle ilgili değildir. Meditasyon yapmak için illa konsantre olmaya gerek yoktur. Düşünebilen her insan meditasyon yapma yetileri ile donanmıştır. Önemli olan hakikat bilgisi ile, doğru teknik ile tanışmaktır.
Kendinizi bu müthiş şifalı dönüşüm teknolojisinden mahrum bırakmayın, doğum hakkınızı kullanın ve zihninizin esaretinden kurtulmayı deneyimleyin derim.
Önerilerinizi uyguladıktan sonra nasıl farklılıklar gözlemleriz? Ne kadar sürede sonuç alırız?
Kitapda yer alan bazı önerilerimin faydalarını uyguladığınız anda deneyimlemeye başlarsınız.
Ama etrafınızdaki herkesin sizdeki değişimi farkına varması için 4-6 hafta arası yeterlidir.
Herkese bol şifalar diliyorum! Bu kitap ile neye ihtiyacınız varsa size onu getirsin.