Akademimiz kurucusu Sn. Ebru Şinik’in hocalarından olan, Ayurveda Tıbbı’nın yaşayan efsanesi Dr. Vasant Lad’in Panchakarma protokollerine ait açıklayıcı metni:
Ayurveda, çeşitli arınma ve gençleşme yöntemleriyle birlikte önleyici ve iyileştirici terapileri de kapsar. Yalnız bir tedavi sistemi değil; uzun ömürlülüğe hizmet eden uygun yaşam biçiminin sanatsal ve bilimsel bir sentezidir. Her bireyi, fizyolojideki, zihin ve bilinçteki dengeyi koruyacak yaşam alışkanlıkları, beslenme ve egzersiz seçimleri bakımından yönlendirir; bu sayede hastalığın oluşmasını önlemeyi hedefler.
Vata–Pitta–Kapha: Doşa Dengesinin Mantığı
Ayurveda’ya göre her insan, eter, hava, ateş, su ve topraktan oluşan beş elementin eşsiz bir birleşimidir. Vata (eter+hava), Pitta (ateş+su) ve Kapha (su+toprak) bu birleşimlerin oluşturduğu üç doşadır. Bireyin bünye (psikosomatik mizaç) tipi, döllenme anındaki bu doşa oranlarına göre belirlenir.
Yedi temel bünye tipi; tek baskın (vata/pitta/kapha), çift baskın (vata–pitta, pitta–kapha, kapha–vata) ve nadir görülen üçlü denge (vata–pitta–kapha) şeklindedir. Her bireyin kendine özgü bir VPK dengesi vardır ve bu denge bozulduğunda düzensizlik (hastalık) ortaya çıkar.
“Sağlık düzen, hastalık ise düzensizlik demektir.”
“Health is order, disease is disorder.”
Vücut içinde düzen ve düzensizlik arasında sürekli bir etkileşim vardır. Düzensizliğin doğasını anlayabildiğimizde, düzeni yeniden kurabiliriz. Ayurveda’ya göre düzen; sindirim ateşi (agni) dengedeyken, doşalar uyum içindeyken, üç atık (idrar, dışkı, ter) sağlıklı şekilde atılırken, yedi doku (dhatu) normal işleyişini sürdürürken ve zihin–duyular–bilinç uyumla birlikte çalışırken oluşur.
Toksinler (Ama) ve Hastalığa Giden Yol
Yanlış beslenme ve yaşam tarzı, uyumsuz gıda kombinasyonları (ör. süt+balık, kavun+tahıl, yoğurt+et veya pişmiş bal), mevsimsel değişiklikler, bastırılmış duygular ve stres; VPK dengesini bozarak agniyi zayıflatır ve ama (metabolize olamamış toksin yükü) üretir.
Bu toksinler kana karışıp dolaşım kanallarını tıkar; dokulara yerleştikçe hayati yaşam enerjisi (prana), bağışıklık (ojas) ve hücresel metabolik enerji (tejas) etkilenir. Böylece hastalık süreci başlar; çoğu hastalık, vücudun bu toksik yükü atma çabasının bir yansımasıdır.
Panchakarma: Düzeni Geri Çağırmak
Önleme ve/veya tahliye için anahtar, vücudun toksinleri ortadan kaldırmasına yardımcı olmaktır. Ayurveda, kişiye uygun beslenme ve yaşam tarzı düzenlemelerini; günlük rutinler ve egzersizlerle desteklemeyi ve gerektiğinde Panchakarma gibi kapsamlı arındırma programlarını önerir.
Not: Panchakarma, Shodana diye adlandırılan arınma prosedürleri grubunun bir parçasıdır. Shodana için yeterli güce sahip olmayan bireylerde, daha hafif protokoller olan Shamana yaklaşımları uygulanır.